Historia poszczególnych miejscowości wchodzących w skład gminy Kamień przestrzeni dziejów z pewnością była bardzo bogata, niestety tylko niewiele faktów zachowało się w źródłach pisanych. Pozostały tylko strzępki informacji, które zostały opisane poniżej. Zawiłości i tajemnice historii sprawiły, że na tych terenach powstał specyficzny rodzaj kultury, stworzony przez zamieszkującą tu ludność wielu narodowości (Polacy, Żydzi, Ukraińcy, Niemcy, „Rusini”) i wielu wyznań (katolicy, prawosławni, grekokatolicy, ludność wyznania mojżeszowego i ewangelicko-augsburskiego). II woja światowa podzieliła narody, kultury a czasami i rodziny. Wielu dawnych mieszkańców tych ziem zmuszono do wyjazdu za nowo utworzoną granicę na Bugu lub tzw. Ziemie Odzyskane. Na ich miejsce sprowadzono ludność polską przesiedloną ze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Jednak pamięć o harmonii i zgodzie, w jakiej ludzie ci żyli przez setki lat wciąż jest żywa. Pamięć, która przejawia się nie tylko we wspomnieniach, ale również w dbałości o to wszystko co pozostało w kulturze materialnej z dawnych lat.

Andrzejów

To jedna z najstarszych miejscowości gminy Kamień, gdyż pierwsze datowanie miało miejsce w 1205 roku. Z początku wieś nazywała się Andrzeow (1456r.). Ludność nazywała ją gwarowo Maidan Cernieiowski. Jak wynika z przekazów ustnych mieszkańców Andrzejowa w czasie II wojny światowej w 1942 roku funkcjonariusze SS, żandarmi i Ukraińcy, pozostający na służbie hitlerowskiej, zastrzelili ok. 38 mężczyzn, kobiet i dzieci, obywateli polskich pochodzenia żydowskiego oraz jednego Polaka.

Czerniejów

Nazwa miejscowości zmieniła się kilkakrotnie. W pierwszych zapisach z 1652 roku brzmiała: Czernieiow, zaś z 1796r. Czerniejowo. W okolicach Czerniejowa często znajdowane są groby kultury łużyckiej. Na tej podstawie można przypuszczać, że przez tę osadę niegdyś przechodził szlak handlowy z Wołynia i Rusi do Lublina i dalej na zachód. Miejscowość datowana w 1430 roku. Należała wówczas do Parafii Rzymskokatolickiej w Kumowie, a w 1531 roku przeszła do Parafii p.w. Rozesłania św. Apostołów w Chełmie, a później znowu do Kumowa. W I połowie XVIII wieku dziedzicami Czerniejowa byli Józef Rogala Kaczorowski i jego małżonka Jadwiga z Poniłowskicb. Istniała tu wtedy cerkiew pod wezwaniem św. Dymitra. Kolejne dane wskazują, że około 1829 r. ziemie należące do Czerniejowa były we władaniu Stanisław Czerwińskiego, a rok później Ignacego Bielskiego, a następnie jego syna Władysława Bielskiego i małżonki Zofii z Suchodolskiech. W 1839r. Czerniejów trafia do rąk Katarzyny Osieckiej, a od 1850r. znalazła się w posiadaniu jej syna Józefa Osieckiego, który ze względu na długi odsprzedał go Polikowskiemu. Nieznane są okoliczności i data przejęcia posiadłości czerniejowskich przez Hieronima Stępkowskiego, wiadomo tylko, że to właśnie od niego odkupił ją w 1908r. Wacław Cott. Od 1915 roku można datować upadek świetności Czerniejowa. W tym roku spaleniu uległ istniejący tu dwór. W latach 1919-1923 grunty należące do dóbr czerniejowskich ulegały stopniowej parcelacji. W 1930 roku rodzina Korniszuków – właściciele ośrodka dworskiego wraz z parkiem – rozebrała pozostałości dworu. Przez wiele lat na terenie wsi istniała cerkiew prawosławna, którą w 1938 roku w ramach szeroko zakrojonej na Lubelszczyźnie akcji pod osłoną policji i wojska wyburzono.

Haliczany

Po raz pierwszy wieś była datowana w 1430 roku, kiedy należała do Parafii Rzymskokatolickiej w Kumowie. W kolejnym dokumencie z 1629 roku miejscowość Została zapisana pod nazwą Galiczani. Warto zwrócić uwagę na fakt, że w Haliczanach na przestrzeni dziejów zamieszkiwała ludność wywodząca się z różnych narodów i różnych wyznań.

Ignatów i Kolonia Ignatów

Prawdopodobnie pierwotna nazwa miejscowości brzmiała Ichnatów. Jak wskazują istniejące źródła w połowie XVIII w. Ignatów należał do chorążego krasnostawskiego Andrzeja Ołędzkiego. Kolejne wzmianka o wsi datowana jest na 1827 rok. W 1872 r. Została tutaj założona kolonia niemiecka. W 1970 roku Ignatów podzielono na Ignatów i Igantów Kolonię.

Józefin

Miejscowość ta powstała jako kolonia niemiecka w 1873 roku a nazwę nadał jej właściciel ziemi Wilhelm Kamenz na cześć swojego syna. W 1882 roku nazwa miejscowości brzmiała – Józefin Majdan

Kamień

Po raz pierwszy nazwa Kamień pojawiła się w źródłach pisanych w 1443 roku i zapisano ją jako Camien. W 1796 roku miejscowość występuje dwukrotnie: raz jako Kamień a drugi raz jako Kamienie. Nazwa miejscowości Związana jest z występującymi tu surowcami mineralnymi, (kamień wapienny, kreda oraz margiel), które były od dawna wykorzystywane na dość dużą skałę jako materiał budowlany. Pierwsze wzmianki o właścicielach Kamienia pochodzą z I połowy XV wieku (przed 1443 r.), kiedy to miejscowość z nadania królewskiego trariła wraz z Dorohuskiem i Swierżami do rąk Piotra Wołoczko Rokuty (Rokutowicza) z Kłodna (Kłodnia) herbu Abdank, który był jednym z bojarów litewskich przyjętych do polskiego rodu Działoszów. Właściciel Kamienia uczestniczył w życiu politycznym sprawując najpierw łunkcję podkomorzego lwowskiego a następnie starosty chełmskiego. W połowie XVIII w. dziedzictwo dóbr Kamień wraz z wsiami Udalec i Ignatów należało do Andrzeja Ołędzkiego, który był chorążym krasnostawskim. Najprawdopodobniej był także fundatorem lub odnowicielem cerkwi unickiej w 1751 roku. Przypuszczalnie za udział w powstaniu listopadowym kolejny właściciel dóbr kamienieckich – kapitan wojsk polskich Antoni Piotrowski – traci majątek na rzecz Skarbu Publicznego Królestwa Polskiego. W związku z tym dwukrotnie (w 1832 r. i 1833 r.) wieś wystawiona była na publiczną licytację. Właścicielem Kamienia wraz Z ośrodkiem dworskim zostaje Antoni Mańkowski, który z kolei w 1876r. odsprzedaje go Władysławowi Malinowskiemu. Do 1875 roku miejscowość tą zamieszkiwali unici, którzy posiadali w Kamieniu i Pławanicacb parane. Po kasacie wyznania greckokatolickiego przez władze rosyjskie parafie zostały zmienione na prawosławne. W 1874 roku na rozparcelowanych ziemiach dóbr kamienieckich osiedlają się koloniści niemieccy tworząc kolonię. Sama wieś zmieniła charakter na tzw. „wieś samotniczą”, gdzie poszczególni mieszkańcy stawiali swoje gospodarstwa z dala od drogi głównej. W 1877 r. do Kamienia przeniesiona została parafia ewangelicko-augsburska, na czele której stanął duchowny Rudolf Gundlach. Około 1880-1881 roku staraniem gminy ewangelicko-augsburskiej wzniesiony został kościół. Istniejąca tutaj parafia i gmina ewangelicko-augsburska przetrwała bez większych zmian do 1939 roku. W czasie I wojny światowej całkowicie spalony został stary budynek dworu. W 1939 roku zniszczeniu uległa dawna cerkiew greckokatolicka (po 1875 roku – prawosławna), która w okresie międzywojennym zmieniona została w kościół katolicki. W latach 1940-1942 Niemcy utworzyli obóz pracy dla 150 osób, który znajdował się w miejscowym domu ludowym.

Kamień Kolonia

Kamień Kolonia została wymieniona po raz pierwszy w 1877 roku na planie gruntów parafii ewangelicko-augsburskiej. Poza ludnością tego wyznania zamieszkiwali tutaj w dość dużej liczbie także unici, ludność prawosławna oraz Żydzi.

Koczów

Pierwsze wzmianki o Koczowie pojawiły się w 1434 r. – wówczas należał on do parafii Rzymskokatolickiej w Kumowie. Na podstawie rejestru poborowych, można stwierdzić, że w 1531 r. miejscowość należała do Parafii p.w. Rozesłania św. Apostołów w Chełmie i ponownie przyłączona została do Parafii rzymskokatolickiej w Kumowie. W latach 70-tych XVIII w. – jak wynika z materiałów źródłowych – w Koczowie miał powstać dwór. Kolejne dokumenty mówią, iż w latach 90-tych XVIII w. właścicielem wsi został Wojciech Swirski a następnie spadek przejęła jego żona Dorota z Turskich Swirska.

Majdan Pławanicki

W 1827 r. po raz pierwszy można odnaleźć nazwę tej miejscowości zapisaną jako Majdan Plawanicki. Współcześnie można spotkać się z gwarową nazwą tej miejscowości, która brzmi „Majdanek”. Przed II wojną światową mieszkała tu ludność ukraińska, która w latach 1944-1946 została wywieziona do ZSRR. Na opuszczone gospodarstwa osadzono ludność polską wysiedloną z terenów Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.

Mołodutyn

Miejscowość istniała prawdopodobnie jeszcze przed 1428 roku (należała wówczas do Parafii Rzymskokatolickiej w Kumowie). Współczesna nazwa wsi pojawiła się dopiero w 1661 roku, zaś wcześniej brzmiała ona Mloduczyn (1434 r.). Jak wynika z dostępnych źródeł pisanych (z 4.10.1448 r.) ówczesny właściciel Mołodutyna Maciej II Smok z Sielca odstąpił część miejscowości wraz z sumą 58 grzywien sędziemu chełmskiemu Gniewoszowi w zamian za wieś Czułczyce. W początkach II połowy XVII wieku wieś dzierżawił podkomorzy koronny Gottard Butler. Osadę przez wiele wieków zamieszkiwała ludność różnych wyznań i narodowości, tworząc mieszankę kulturową.

Natalin

Dawniej w skład tej miejscowości wchodziła wieś Udalec i ta nazwa czasami funkcjonowała na przemian z nazwą Natalin. Źrodła pisane z połowy XVIII wieku wspominają, że właścicielem dóbr kamienieckich wraz ze wsią Udalec był Andrzej Olędzki chorąży krasnostawski. Po 1864 roku na gruntach osady Założono kolonię niemiecką. Na przełomie XIX i XX wieku we wsi zamieszkiwała, oprócz Polaków, także ludność żydowska, niemiecka, ruska i ukraińska. Jak wynika z przekazów ustnych w 1942 roku funkcjonariusze policji niemieckiej rozstrzelali 4 Żydów, których zwłoki zakopano w polu.

Pławanice i Kolonia Pławanice

Pierwsza informacja pisana o Pławanicach pochodzi z 1442 r. i wynika Z niej, że zostały one wraz ze wsią Równo nadane przez króla Władysława III staroście chełmskiemu Piotrowi Wołoczko Rokutowiczowi z Kłodna. Wieś należała wówczas do Parafii Rzymskokatolickiej w Swierżach. Z pewnością w 1510 r. była tutaj parafia prawosławna, a w samych Pławnicach istniała cerkiew (przez cały XVI wiek). Po 1864 r. założono we wsi kolonię niemiecką. Osadę zamieszkiwała także ludność pochodzenia polskiego, ukraińskiego i ruskiego. W 1954 roku w dokumentach miejscowość występuje jako Pławanice wieś i kolonia.

Rudolfin

Miejscowość ta została założona w 1874 roku i nazwana przez założyciela Wilhelma Kamenza na cześć jego syna – Rudolfa. Była to kolonia niemiecka, w której poszczególni mieszkańcy osiedlili się z dala od głównej drogi, do której wytyczano szlaki dojazdowe. W ten sposób powstał charakterystyczny układ wsi. W czasie II wojny światowej w 1941 roku żandarmi niemieccy rozstrzelali mieszkającego tu Żyda Moszka Lindenbauma, a jego zwłoki zakopano w polu.

Strachosław

W 1434 r. mieszkańcy Strachosławia należeli do Parafii Rzymskokatolickiej w Kumowie, zaś w 1531 r. już do Parafii p.w. Rozesłania św. Apostołów w Chełmie. Jak wynika z miejscowych opowiadań mieszkańcy dwukrotnie zmieniali miejsce położenia wsi ze względu na m.in. pożar, który strawił większą część zabudowań. W 1608 roku na ziemi chełmskiej Został przeprowadzony inwentarz Starostwa Chełmskiego, w którym zostały wymienione Strachosław Wieś i Wola Strachosławska wraz „z dochodami i powinnościami z nich”. W kwietniu i czerwcu 1943 roku z rąk niemieckich zginęło trzech mieszkańców tej miejscowości podejrzanych o działalność w ruchu oporu.

Wolawce

Miejscowość odnotowana po raz pierwszy w źródłach pisanych prawdopodobnie w dokumentach z 1429 r. jako wieś przyłączona do Parafii Rzymskokatolickiej w Kumowie w tym samym roku właścicielką wsi była najprawdopodobniej wdowa po Paszku. Przez wiele wieków miejscowość ta zamieszkiwana była przez ludność rożnych wyznań i narodowości. Po II wojnie stała się jednonarodościowa.